Rượu bia và bệnh gan

Việt Hà, phóng viên RFA
2014-10-27

    

 

10272014-alcoh-lead-to-liver-diseas.mp3

Chúng ta cần phải định nghĩa là tất cả các đồ gồm bia, rượu vang, rượu pha, rượu mạnh đều là đồ uống có cồn.  hamengan.com.vn        

 

Việt Nam được xếp là một trong những nước tiêu thụ rượu bia nhiều nhất châu Á và là nước dẫn đầu Đông Nam Á, với bình quân khoảng 33 lít rượu bia trên đầu người, theo con số thống kê được đưa ra vào năm ngoái. Việc uống rượu bia với một số lượng lớn như vậy theo các chuyên gia y tế sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người dân, gây ra các bệnh về gan. Mời quý vị tìm hiểu chủ đề này trong trang tạp chí sức khỏe đời sống do Việt Hà phụ trách.

Lạm dụng rượu bia gây hại cho gan

Uống bia, nhấm rượu là một tập quán lâu đời tại Việt Nam. Người ta có thể uống bia, rượu ở bất kể đâu, trong quán nhậu bên vỉa hè, trong một bữa tiệc cưới hay đám dỗ. Đôi khi người ta uống bia, rượu không phải vì bất cứ một lý do đặc biệt nào mà chỉ vì vui bạn bè, hoặc có khi chỉ là cô đơn, buồn thì uống. Nếu việc uống bia, rượu này chỉ xảy ra họa hoằn thì có lẽ không có gì đáng nói, nhưng khi việc uống bia rượu đã trở nên tràn làn thì đây lại trở thành mối lo ngại về vấn đề sức khỏe.

Theo tổ chức Y tế Thế giới (WHO), việc lạm dụng đồ uống có cồn là nguyên nhân gây tử vong cho khoảng 2 triệu rưỡi người mỗi năm trên toàn thế giới, tương đương khoảng 6,000 người trong một ngày.

Theo tổ chức Y tế Thế giới (WHO), việc lạm dụng đồ uống có cồn là nguyên nhân gây tử vong cho khoảng 2 triệu rưỡi người mỗi năm trên toàn thế giới, tương đương khoảng 6,000 người trong một ngày

Theo Tiến sĩ Đinh Quý Lan, Chủ tịch Hội Gan mật Việt nam, một số điều tra tại Việt Nam cho thấy tỷ lệ lạm dụng rượu, bia chiếm từ 5 đến 10% số dân, phần lớn số người lạm dụng rượu bia ở độ tuổi từ 21 đến 30 tuổi. Cũng theo Tiến sĩ Đinh Quý Lan, có đến 90% số nam giới Việt nam uống rượu, bia và cứ trong 4 người thì có một người sử dụng rượu, bia ở mức độ có hại, tương đương với 6 cốc bia hơi mỗi ngày. Định mức mà Tiến sĩ Đinh  Quý Lan đưa ra cho việc uống rượu bia được coi là điều độ là 50 ml rượu khai vị một lần và khoảng 330 ml bia (tương đương một lon) không quá 3 lần một ngày.

Tuy nhiên, theo bác sĩ Joseph Galati, chuyên gia về gan ở tiểu bang Texas, Hoa Kỳ, con số định mức này có hơi khác giữa nam và nữ. Ông nói:

BS. Joseph Galati: câu hỏi nhiều bệnh nhân hỏi tôi nhất là uống bao nhiêu đồ uống có cồn là đủ. Và câu trả lời là với phụ nữ chỉ là một và nam giới là hai trong một ngày. Đồ uống có cồn ở đây bao gồm một cốc rượu, một cốc bia hay một ly nhỏ rượu mạnh. Tất cả đều tương đương khoảng 10 đến 12 mg cồn và vì vậy chúng thực chất không có gì khác nhau…. Chúng ta cần phải định nghĩa là tất cả các đồ gồm bia, rượu vang, rượu pha, rượu mạnh đều là đồ uống có cồn và chỉ nên uống tối đa một cốc một ngày cho phụ nữ và với nam giới là hai. Nếu bạn uống nhiều hơn thế thì bạn sẽ có nguy cơ làm hại sức khỏe của mình, đặc biệt là tới gan.

Theo bác sĩ Joseph Galati, cồn là chất độc với các tế bào gan và vì vậy cồn phá hủy chức năng gan.

BS. Joseph Galati: câu hỏi là cồn có hại cho gan thế nào? Cồn là chất độc với tế bào gan và nó sẽ gây hại lên tế bào gan và cuối cùng là tiêu diệt chúng. Một khi bạn bị mất các tế bào gan thì đồng nghĩa với nó là bạn sẽ bị mất chức năng gan, men gan sẽ tăng và bạn sẽ bị ốm. Điểm thứ hai cần nhớ là cồn phải qua gan và nếu bạn uống quá nhiều thì hệ thống sẽ bị quá tải và sẽ đến lúc hệ thống đó bị phá hủy. … Vì vậy uống quá nhiều đồ uống có cồn trong một khoảng thời gian nào đó sẽ gây tác hại lên gan của ban.

Gan bị xơ và gan nhiễm mỡ (files photos)

Chúng ta cần phải định nghĩa là tất cả các đồ gồm bia, rượu vang, rượu pha, rượu mạnh đều là đồ uống có cồn và chỉ nên uống tối đa một cốc một ngày cho phụ nữ và với nam giới là hai. Nếu bạn uống nhiều hơn thế thì bạn sẽ có nguy cơ làm hại sức khỏe của mình, đặc biệt là tới gan

BS. Joseph Galati

Các bệnh gan do rượu gây nên

Việc lạm dụng rượu bia về lâu dài có thể dẫn đến những bệnh về gan bao gồm gan nhiễm mỡ, xơ gan, thậm chí là ung thư gan và cuối cùng là tử vong. Bác sĩ Joseph Galati giải thích về các biến chứng này như sau:

BS. Joseph Galati: có các loại bệnh gan khác nhau có thể xảy ra do cồn. Một là gan nhiễm mỡ tức là gan tích mỡ do mất cân bằng trong dinh dưỡng, và lượng calorie mà bạn nhận vào từ rượu bia. Thứ hai là viêm gan do cồn và đây là dạng khẩn cấp, và nó thường xảy ra khi bạn uống quá nhiều đồ uống có cồn trong một lúc ngắn. Nó có thể gây tử vong và có thể dẫn đến suy gan. Nhiều người chết vì bệnh này và người bệnh cần đến khám ở trung tâm về gan. Và tất nhiên việc uống nhiều đồ uống có cồn trong thời gian dài có thể dẫn đến xơ gan do cồn và tình trạng này có thể dẫn đến suy gan và thậm chí là ung thư gan.

Theo Tiến sĩ Đinh Quý Lan, những người lạm dụng rượu bia có tới khoảng 90% bị gan nhiễm mỡ, 20% đến 40% bị viêm gan, 10% đến 25% dẫn tới xơ gan. Người bị xơ gan có khoảng 3% đến 7% dẫn tới ung thư gan.

Theo bác sĩ Đinh Quý Lan, việc uống nhiều đồ uống có cồn sẽ khiến rối loạn hoạt động của một số loại men trong gan dẫn đến gây rối loạn suy thoái toàn bộ hoạt động của gan do lượng mỡ tích tụ trong gan, hoại tử mỡ, tế bào gan bị phì đại, lâu dần tạo thành xơ gan.

Có các loại bệnh gan khác nhau có thể xảy ra do cồn. Một là gan nhiễm mỡ tức là gan tích mỡ do mất cân bằng trong dinh dưỡng, và lượng calorie mà bạn nhận vào từ rượu bia. Thứ hai là viêm gan do cồn và đây là dạng khẩn cấp, và nó thường xảy ra khi bạn uống quá nhiều đồ uống có cồn trong một lúc ngắn.BS. Joseph Galati

Xơ gan là bệnh gây nên bởi hai nguyên nhân chính là viêm gan và rượu. Theo thống kê được Tiến sĩ Đinh Quý Lan đưa ra thì tại Việt Nam, khoảng 5% số dân mắc xơ gan. Tỷ lệ tử vong do xơ gan ở giai đoạn nhẹ là từ 1 đến 2% mỗi năm. Ở giai đoạn nặng, tỷ lệ tử vong tăng lên từ 20 đến 57%. Hằng năm, Việt Nam có hơn 100 nghìn người chết do bệnh gan, trong đó nguyên nhân hàng đầu là do virut viêm gan B và C, tiếp theo là do rượu, bia.

Bệnh xơ gan do rượu là bệnh nên được chú ý vì các triệu chứng của bệnh ban đầu thường không rõ ràng làm người bệnh chủ quan. Khi các triệu chứng đã dồn dập và rõ rệt thì thường là bệnh đã tiến triển nặng. Bác sĩ Justin Davis, ở San Francisco, Hoa Kỳ nói về các triệu chứng bệnh như sau:

BS. Justin Davis: các triệu chứng của xơ gan rất đa dạng vì gan có nhiều chức năng nhưng rất không may là chúng ta không cảm thấy nhiều các triệu chứng của sơ gan cho đến khi gan đã bị phá hủy quá nặng. Khi nó đã quá nặng và vào lúc đó thì là bệnh đã ở giai đoạn sau. Các triệu chứng chủ yếu vào lúc đó bao gồm chảy máu bất thường, đau bụng tại vùng gan tức là ở vùng bụng trên bên phải. Người bệnh có thể bị phình to bụng do dịch bên trong, chân có thể bị sưng to bất thường. Người bệnh có thể thấy chảy máu bất thường từ miệng hoặc từ hậu môn, người bệnh cũng thấy giãn mạnh máu  trên cơ thể có hình dạng giống như mạng nhện nhỏ, thường thấy ở cổ hay quanh rốn. Gan cũng vô cùng quan trọng trong việc xử lý các sản phẩm phân hủy của máu là bilirubin khi chất này không được xử lý đúng thì sẽ có triệu chứng vàng da. Đôi khi người bệnh sẽ thấy vàng da hoặc vàng mắt.

Tuy nhiên, với những người mới bị xơ gan, nếu để ý, người bệnh có thể sẽ phát hiện thấy các triệu chứng như ăn kém, người có lúc mệt mỏi vô cớ, ngủ kém, giấc ngủ không sâu, nước tiểu vàng, có lúc đầy hơi, thỉnh thoảng có cảm giác nặng vùng hạ sườn phải.

Làm sao một người có thể biết mình có bị bệnh gan do uống rượu bia hay không? theo các bác sĩ, ngoài việc dựa vào các triệu chứng, những người nghi mình bị bệnh gan có thể đến khám ở các cơ sở y tế. Các bác sĩ sẽ dựa vào hồ sơ bệnh án trước đó, tiến hành các xét nhiệm men gan, thậm chí chụp siêu âm hoặc cắt lớp, cộng hưởng từ. Khi men gan lên cao thì đó là dấu hiệu của bệnh gan. Ngoài ra việc chụp siêu âm, cắt lớp, cộng hưởng từ cũng cho phép các bác sĩ thấy được những bất thường trong gan để kịp thời điều trị.

Với những người đã được chẩn đoán bị bệnh gan, bao gồm gan nhiễm mỡ hay xơ gan, lời khuyên của các bác sĩ là phải thường xuyên khám định kỳ để theo dõi tiến triển của bệnh. Nhưng điều quan trọng nhất vẫn là ngừng uống rượu bia khi phát bệnh để tránh bệnh tiến triển nặng hơn nữa.

Tạp chí sức khỏe đời sống tuần này xin tạm dừng tại đây. Việt Hà cảm ơn quý vị đã quan tâm theo dõi. Xin quý vị chia sẻ các thông tin và câu hỏi về các vấn đề y tế, sức khỏe đến trang tạp chí sức khỏe đời sống tại email vietha@rfa.org hoặc www.facebook.com/vietharfa