Vở kịch dở nhất trong năm

Thanh Quang, phóng viên RFA
2013-04-15

04152013-gold-raspber-awr.mp3

Ông Đoàn Văn Vươn trong phiên sơ thẩm tại Tòa Án Hải Phòng hôm 02/4/2013

AFP

Nghe bài này

Giải Mâm Xôi Vàng

Hai cảnh tương phản diễn ra tại toà án Hải Phòng vừa rồi – cảnh một với các nạn nhân vô tội trong gia đình Đoàn Văn Vươn phải chịu những bản án oan khuất; cảnh hai với những quan chức thủ phạm gây ra “biến cố Tiên Lãng” chỉ bị án treo, ngoại trừ một người – khiến blogger Phạm Thanh Nghiên liên tưởng đến “Giải Mâm Xôi Vàng” mà chuyên gia điện ảnh, truyền hình Mỹ John J.B. Wilson sáng lập hồi năm 1980 để trao cho các diễn viên điện ảnh ( cùng đạo diễn, kịch bản, nhạc phim hay chính bộ phim) dỡ nhất trong năm.

Qua bài “Giải Mâm xôi vàng”, blogger Phạm Thanh Nghiên hình dung rằng một bộ phim mang tên “ Ngài X, Đoàn Văn Vươn và những người bạn” vừa diễn ra ở Hải Phòng, qua đó, vai “trung tâm” là đồng chí X – chủ tịch một “tập đoàn quyền lực và nhóm lợi ích” đang có tham vọng chen chân vào Hội đồng Nhân quyền LHQ và đang ra sức “kiếm điểm” trong cuộc đối thoại nhân quyền với “tư bản giẫy chết” Hoa Kỳ. Vai chính trong phim vừa nói là anh hùng Đoàn Văn Vươn trong biến cố Tiên Lãng và những vai phụ gồm bạn Đoàn Văn Vươn, kể cả tác giả Phạm Thanh Nghiên.

Blogger Phạm Thanh Nghiên yêu cầu khán giả xem phim “Ngài X, Đoàn Văn Vươn và những người bạn” vừa nêu để xem Ngài X cùng “tập đoàn quyền lực, nhóm lợi ích” diễn vai nhân quyền ra sao để xét tặng cho đồng chí X giải điện ảnh cao quý Oscar hay giải Mâm xôi vàng.
Theo diễn tiến bộ phim thì khán giả thấy tài tử chính Đoàn Văn Vươn

“Khởi nghiệp bằng việc bán tài sản, vay mượn bạn bè, người thân và ngân hàng, chịu nhiều thiệt hại mất mát trong quá trình lấn biển. Đau đớn nhất là đứa con gái đầu tám tuổi bị rơi xuống cống chết đuối trong một lần theo bố mẹ ra đầm”.

Căn nhà của gia đình ông Đoàn Văn Vươn bị phá sau vụ cưỡng chế hôm 05/1/2012 đã trở thành đống gạch vụn. NXD

Theo góc nhìn điện ảnh thì ngài X và cả bộ sậu của ngài đã không chuẩn bị kỹ từ khâu kịch bản. Kết quả là các vai diễn đã trở nên lố bịch, diễn viên đi lại lộn xộn, va mặt vào nhau trước ống kính máy quay...

Rồi, qua cuốn phim, khán giả chứng kiến tất cả những thành quả từ mồ hồi, nước mắt và máu của gia đình anh hùng Đoàn Văn Vươn bỗng chốc tan thành mây khói khi “công vụ” sai trái bất chính của quan chức Hải Phòng – mà chính Ngài X đã công nhận các quan Hải Phòng, Tiên Lãng “sai phạm” - với âm mưu cướp mồ hôi, nước mắt và máu ấy biến toàn bộ gia đình dân oan lương thiện Đoàn Văn Vươn thành tù nhân  – phải nhận lãnh những bản án tù oan khuất từ cao nhất là 5 năm tù giam cho tới thấp nhất là 15 tháng tù treo cộng thêm 30 tháng thử thách.

Trong khi đó, những quan chức thủ phạm chủ chốt gây ra biến cố Tiên Lãng, như Lê Văn Hiền, Phạm Xuân Hoa, Lê Thanh Liêm, Phạm Đăng Hoan, chỉ bị án treo – mà theo lời luật sư Trần Hồng Phong, “nói tóm gọn là chẳng phải ở tù ngày nào”, ngoại trừ nguyên phó chủ tịch huyện Tiên lãng Nguyễn Văn Khanh. Blogger Phạm Thanh Nghiên nhận xét:

Hành động của Tòa án Hải Phòng chẳng khác nào đưa ngài X - sếp lớn của họ - rơi vào thế“việt vị” nếu phân tích theo ngôn từ của Luật bóng đá. Miêu tả đúng bản chất sự việc thì đây là sự vận hành của một bộ máy yếu kém và giả dối. Nhận xét theo góc nhìn điện ảnh thì ngài X và cả bộ sậu của ngài đã không chuẩn bị kỹ từ khâu kịch bản. Kết quả là các vai diễn đã trở nên lố bịch, diễn viên đi lại lộn xộn, va mặt vào nhau trước ống kính máy quay. Mặc dù được thông báo đây là một“phiên tòa công khai”, nhưng ngay từ nhiều ngày trước đó, chiếc mặt nạ Nhân quyền đã bị đế giầy của công an dẫm nát…Hải Phòng chìm trong một bầu không khí sặc mùi khủng bố.

Và blogger Phạm Thanh Nghiên nêu lên câu hỏi rằng “Không biết ngài X và ‘Tập đoàn quyền lực’ của ngài có giành được ưu thế trong cuộc Đối thoại Nhân quyền với Hoa Kỳ và thực hiện được ước mơ trở thành thành viên trong Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc hay không? Nhưng xem ra, vai diễn Nhân quyền của ngài đã quá vụng về, chỉ xứng với giải Mâm Xôi Vàng mà thôi”.

Các quan chức Tiên Lãng nghe tuyên án vào sáng 10/4. Screen capture

Xử quan ‘nhạt’ hơn xử dân

Blogger Nguyễn Quang Vinh thì hình dung ra 2 vở kịch “Vươn 1” và “Vươn 2”, qua đó, vở “Vươn 1” với toà án Hải Phòng xử gia đình anh hùng Đoàn Văn Vươn được giới truyền thông, cộng đồng, công, tư sở, từng gia đình… “bàn phát sốt”, nóng lên “từng buổi một, từng ngày một, từng chi tiết một”, qua đó, công luận nói chung mong muốn gia đình dân oan Đoàn Văn Vươn được trắng án. Hay nói cách khác, theo blogger Nguyễn Quang Vinh, “hồi kịch Vươn 1 viết khá, đạo diễn khá, âm thanh, tiếng động, nhạc khá, lôi cuốn, hấp dẫn”.
Nhưng vở kịch “Vươn 2” xét xử các phạm quan trong vụ cưỡng chế sai trái đầm thuỷ sản của Đoàn Văn Vươn thì “nhạt hẳn, đuối, chán, chẵng bõ xem”. Tại sao nhạt ? Qua bài “Xử quan ‘nhạt’ hơn xử dân”, blogger Nguyễn Quang Vinh phân tích:

Cái nhạt này nằm ở tình hình chung, dân gian biết rồi, xử quan bao giờ mà chẳng nâng lên thật cao rồi quạt gió phát mát rười rượi, người ta không còn tin vào sự nghiêm minh khi xử quan, trái lại người ta lo lắng sợ pháp luật chồng chềnh quả tạ rơi mạnh vào đầu dân đen khốn khổ. blogger Nguyễn Quang Vinh

Nhạt 1: Vì sai kịch. Vấn đề kịch ở Vươn 2 hoàn toàn không chỉ là cái nhà hai tầng (lúc xảy ra nhiều bác quan cứ đau đáu ghi vào tim mình cái chữ lều cơ). Cái nhà ấy chỉ là một trong nhiều thứ thiệt hại mà gia đình họ Đoàn đã cay đắng gặt hái phải vụ cưỡng chế trái pháp luật. Hàng mấy năm đi khiếu nại, rồi xử, rồi khiếu nại, thậm chí còn bị tòa lừa…. Và tới khi một lệnh cưỡng chế sai bét tung ra, cộng tất tần tật thiệt hại thì nói như anh Vươn phát biểu trước tòa là không thể biết đã thiệt hại bao nhiêu tỉ, chứ không hẳn là con số mấy trăm triệu được tòa công bố. Kịch sai nên nhạt. .. Tội của mấy quan kia cộng lại sẽ là bao nhiêu năm tù cho xứng, và đó không còn là tội “ hủy hoại tài sản” nữa.

Nhạt 2: …Làm sao mà điều tra khó nhọc đến thế, làm sao mà phải nhiều tháng mới bắt, mới túm được tay day được trán người phạm tội như vậy, chắc chắn, với tài năng và kinh nghiệm của các điều tra viên, việc tóm cổ lũ phạm tội chỉ trong khoảnh khắc... Kịch như thế gọi là kịch kẹo kéo, hết kịch rồi còn kéo, thấy rõ can phạm rồi vẫn kéo, vẫn chưa kết luận, vì thế nó nhạt, chán không muốn bàn. Đụng vào dân thì hăng thế, ầm ầm, đàn bà con trẻ đang đứng trên đê xa cả cây số cũng bắt ngay, còn mấy bác quan rõ tội, rõ lệnh, rõ hành vi mà kéo những nửa năm…Kẹo kéo thế là nghĩa làm sao? Nhạt.

Nhạt 3: Cái nhạt này nằm ở tình hình chung, dân gian biết rồi, xử quan bao giờ mà chẳng nâng lên thật cao rồi quạt gió phát mát rười rượi, người ta không còn tin vào sự nghiêm minh khi xử quan, trái lại người ta lo lắng sợ pháp luật chồng chềnh quả tạ rơi mạnh vào đầu dân đen khốn khổ. Thì hóa ra đúng trong vụ này, cáo trạng lừng lững tội danh, lừng lững điều khoản, lừng lững án phạt những 5 năm, những 10 năm, những 12 năm, vèo cái chẳng hiểu sao, tình tiết không thay đổi, chứng cứ không thay đổi mà cuối cùng thì treo treo treo treo. Làm thế dư luận không buồn theo dõi là phải, nhạt là phải.

Blogger Nguyễn Quang Vinh cảnh báo rằng “Nhạt này là nguy cơ, nguy cơ mất niềm tin vào cơ quan công quyền, nguy cơ này tất nhiên cao gấp triệu lần nguy cơ khán giả quay lưng với vở kịch nhạt ở nhà hát”. Và tác giả nhấn mạnh rằng toà án Hải Phòng kết án gia đình anh hùng Đoàn Văn Vươn là xử sai, mà xử các quan địa phương những bản án “treo treo treo treo” cũng là xử sai. “Kịch sai thì không thành tác phẩm. Nếu cứ xử sai kiểu này bất thành tòa. Bất thành tòa thì bất thành công lý”.

Trọng tài thiên vị lộ liễu, trắng trợnQua bài “Bi và hài. Sẽ còn dài dài !?...”, blogger Dân Nguyễn lưu ý rằng “Nếu như kết quả phiên tòa xử anh Vươn là một sự bất công quá lớn, là một bi kịch thực sự, thì phiên tòa xử ‘các quan tép riu’ Hải Phòng lại là một hài kịch, mà người xem chỉ có thể cười gằn, cười ra nước mắt!”.
Blogger Dân Nguyễn mô tả:

Anh Vươn bị đốn ngã trong “vòng cấm địa”. Thay vì phải cho anh Vươn được hưởng một quả penalty, thì trọng tài lại rút thẻ đỏ, truất quyền thi đấu của anh Vươn, với lời kết tội anh Vươn “đá rắn”. Cục diện trận đấu vì thế sẽ thay đổi từ cái phút anh Vươn “rời sân cỏ”. “Trận đấu” mà gia đình anh đã mong mỏi đêm ngày, đã khép lại Blogger Dân Nguyễn

Những gì đã diễn ra trong hai phiên tòa trên, và kết quả của nó, là một sự sỉ nhục công lý, là sự thách thức dư luận. “Trọng tài” đã quá thiên vị, thiên vị lộ liễu, trắng trợn. Anh Vươn bị đốn ngã trong “vòng cấm địa”. Thay vì phải cho anh Vươn được hưởng một quả penalty, thì trọng tài lại rút thẻ đỏ, truất quyền thi đấu của anh Vươn, với lời kết tội anh Vươn “đá rắn”. Cục diện trận đấu vì thế sẽ thay đổi từ cái phút anh Vươn “rời sân cỏ”. “Trận đấu” mà gia đình anh đã mong mỏi đêm ngày, đã khép lại; Và mặc dù thua đậm một cách oan ức, anh Vươn vẫn không quên dành cho “Ban Trọng Tài” lời cám ơn sâu sắc!!!

Blogger Dân Nguyễn cảnh báo rằng “mùa giải” kiểu vừa nói sẽ còn dài dài, và “nhiều đội sẽ ra sân” trong thời gian sắp tới, nhưng “trọng tài” thì vừa non nghiệp vụ vừa có hành động bất minh lúc cầm còi khiến những “ngôi sao dân oan” sẽ bị “đốn giò”, bị lăn lộn trên sân, bị “thẻ đỏ” để rời khỏi sân dù chơi đúng luật, trong khi các “cầu thủ quan tham” có “lối đá rừng” sẽ tiếp tục tung hoành thoải mái.
Theo tác giả, sau “trận đấu” mà phía “cầu thủ quan tham” được “trọng tài” toà án Hải Phòng thiên vị nên hả hê với kết quả thi đấu, thì phía”cầu thủ dân oan” Đoàn Văn Vươn sẽ “khiếu nại lên toà phúc thẩm “FIFA”. Qua bài “Bi và hài. Sẽ còn dài dài !?...” vừa nói, tác giả Dân Nguyễn nhận xét tiếp:

Cho dù FIFA Triều đình có diễn trò, diễn hài kịch đến thế nào, thì “khán giả” cũng không để tâm cho lắm. Cái mà có thể giải tỏa cho họ bây giờ là anh Vươn phải được trắng án trong phiên tòa phúc thẩm. Để anh Vươn có thể ra khỏi vòng lao lý, trở về thực hiện kế hoạch năm năm lần thứ…gây dựng lại cơ đồ từ đống đổ nát, thay vì phải làm cái việc vô nghĩa rất không đáng có là ngồi bóc năm cuốn lịch trong nhà đá…

Tác giả khẳng định rằng chẳng có lý do gì để anh hùng Đoàn Văn Vươn cùng người thân phải bị cách ly khỏi đời sống xã hội, dù chỉ một ngày, xét về phương diện luật pháp lẫn đạo lý, vì, theo tác giả Dân Nguyễn, họ không hề là thành phần nguy hiểm cho cộng đồng, cho xã hội, mà ngược lại, có công với xã hội, là tấm gương soi sáng mọi mặt của cuộc đời, đáng để cho hết thảy chúng ta noi theo.
Theo nhận xét của bloggger Minh Diện thì hai phiên toà vừa nói – một xử dân oan, một xử quan tham – không làm yên được lòng dân – và có lẽ cả nhân tâm nói chung – sau hơn một năm xảy ra “Biến cố Tiên Lãng” giữa lúc số đơn kêu oan và khiếu kiện ngày một “chất cao như những đống gạch đá củ đậu ở Đông Triều”.

Qua bài “Dây trói trên luống cày”, blogger Minh Diện khẳng định rằng mọi việc phát xuất từ hành động cưỡng chế, thu hồi đất của giới cầm quyền, mà nguyên nhân sâu xa là từ khái niệm gọi là “Sở hữu toàn dân” – một khẩu hiệu hoa mỹ “dân làm chủ”. Nhưng theo tác giả, đó chính là “sợi dây trói vô hình” mà người dân thực chất chẳng có quyền gì đối với căn nhà, mãnh đất do ông bà, tổ tiên hay chính họ gầy dựng nên bằng mồ hôi, nước mắt và cả máu nữa – như trường hợp của gia đình Đoàn Văn Vươn. Cho nên, có người gọi đó là “Lời ru buồn cho đất!”.
Thanh Quang